Το «ριφιφί του αιώνα»: Όταν η λαϊκή ευφυΐα νίκησε το τραπεζικό σύστημα

Στις 21 Δεκεμβρίου 1992, η Αθήνα ξύπνησε με μια υπόθεση που θα χαρακτεί την εγκληματολογική ιστορία της χώρας. Το «ριφιφί του αιώνα» στην Τράπεζα Εργασίας της οδού Καλλιρρόης δεν ήταν απλώς μια διάρρηξη, αλλά ένα αριστούργημα λαϊκής ευφυΐας που έδειξε πώς η δημιουργικότητα του λαού μπορεί να υπερνικήσει τα συστήματα καταπίεσης.

Η επιχείρηση που θύμιζε αρχαία στρατηγική

Όπως οι αρχαίοι Αθηναίοι που έσκαβαν σήραγγες για να αντισταθούν στους κατακτητές, έτσι και οι σύγχρονοι «ήρωες» αυτής της υπόθεσης χρησιμοποίησαν την υπόγεια οδό για να εισβάλουν στο οχυρό του κεφαλαίου. Η σήραγγα των 25 μέτρων που ξεκινούσε από την κοίτη του Ιλισού αποτελεί μνημείο τεχνικής αρτιότητας που θα ζήλευε κάθε μηχανικός.

Εκείνο το πρωινό μετά το Σαββατοκύριακο, λίγες μέρες πριν τα Χριστούγεννα, οι τραπεζικοί υπάλληλοι αντίκρισαν μια εικόνα που θα έμενε χαραγμένη στη μνήμη τους: 301 από τις 1.151 θυρίδες είχαν παραβιαστεί με χειρουργική ακρίβεια. Η λεία εκτιμήθηκε σε 5 δισεκατομμύρια δραχμές.

Η αντίσταση στο σύστημα παρακολούθησης

Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο δεν ήταν η κλοπή αυτή καθεαυτή, αλλά ο τρόπος που οι δράστες κατάφεραν να ξεγελάσουν το σύστημα. Οι συναγερμοί ενεργοποιήθηκαν, αλλά θεωρήθηκε τεχνική βλάβη. Η κυρίαρχη τάξη, εφησυχασμένη στην ασφάλεια των θησαυροφυλακίων της, δεν μπόρεσε να φανταστεί ότι κάποιοι «απλοί» άνθρωποι θα μπορούσαν να την ξεπεράσουν.

Για εβδομάδες, ίσως και μήνες, οι δράστες εργάζονταν κάτω από την Καλλιρρόη. Ντυμένοι σαν εργάτες, κινούνταν ανεμπόδιστα, αόρατοι στα μάτια μιας κοινωνίας που έχει συνηθίσει να αγνοεί τους «απλούς» εργαζόμενους.

Η δικαιοσύνη των ισχυρών

Όπως ήταν αναμενόμενο, το σύστημα κινητοποιήθηκε. Θεωρίες για διεθνή δίκτυα, μαφίες, τρομοκράτες. Το 1994, ένας κρατούμενος κατήγγειλε τραπεζικά στελέχη και επιχειρηματίες, οδηγώντας σε συλλήψεις. Όμως σύντομα ανακάλεσε τα πάντα. Το 1995, με βούλευμα του Συμβουλίου Εφετών, όλοι οι κατηγορούμενοι απαλλάχθηκαν.

Τριάντα χρόνια μετά, το «ριφιφί» της Τράπεζας Εργασίας παραμένει ανεξιχνίαστο. Κανείς δεν καταδικάστηκε, τα χρήματα δεν βρέθηκαν, οι δράστες δεν ταυτοποιήθηκαν. Μια επιτυχία της λαϊκής ευφυΐας απέναντι στην αλαζονεία του συστήματος.

Το σύμβολο μιας εποχής

Αυτή η υπόθεση δεν είναι απλώς μια εγκληματολογική περιέργεια. Είναι το σύμβολο μιας εποχής όπου οι «κάτω» έδειξαν ότι μπορούν να ξεπεράσουν τους «πάνω» με τη δημιουργικότητα και την οργάνωσή τους. Σε μια περίοδο που η Ελλάδα βίωνε τις πρώτες συνέπειες της νεοφιλελεύθερης πολιτικής, αυτό το «ριφιφί» αποτέλεσε μια μορφή κοινωνικής δικαιοσύνης.

Όπως οι αρχαίοι προγονοί μας που αντιστάθηκαν στους κατακτητές, έτσι και οι άγνωστοι ήρωες αυτής της υπόθεσης έδειξαν ότι η λαϊκή ευφυΐα μπορεί να νικήσει κάθε σύστημα καταπίεσης. Το μυστήριο που τους περιβάλλει τους κάνει ακόμα πιο συμπαθείς στη λαϊκή συνείδηση.