Άγιος Σπυρίδων: Όταν η λαϊκή πίστη γίνεται όπλο αντίστασης κατά της αδικίας
Σήμερα, στην Κέρκυρα, χιλιάδες άνθρωποι συρρέουν στον ναό του Αγίου Σπυρίδωνα όχι μόνο για να τιμήσουν τον πολιούχο τους, αλλά και για να αντλήσουν δύναμη από μια παράδοση που επί αιώνες στηρίζει τους καταπιεσμένους και τους αδύναμους.
Η τριήμερη πανήγυρις που ξεκίνησε χθες δεν είναι απλώς μια θρησκευτική εκδήλωση. Είναι η έκφραση μιας συλλογικής μνήμης που αντιστέκεται στον χρόνο και στις δοκιμασίες. Την Πέμπτη το πρωί, το ιερό σκήνωμα του Αγίου βγήκε από την ασημένια λάρνακα και τοποθετήθηκε όρθιο "στη θύρα" του ναού, όπου θα παραμείνει για τρεις ημέρες.
Ο προστάτης των καταπιεσμένων
Δεν είναι τυχαίο που ο λαός της Κέρκυρας βλέπει στον Άγιο Σπυρίδωνα τον αιώνιο προστάτη κατά της αδικίας. Η ιστορία του νησιού είναι γεμάτη από στιγμές όπου η λαϊκή πίστη έγινε ασπίδα κατά των καταπιεστών. Το 1716, όταν οι Οθωμανοί πολιορκούσαν το νησί, η συλλογική αντίσταση των κατοίκων συνδέθηκε με την επίκληση του Αγίου.
Οι επιδημίες της πανούκλας το 1629 και 1673, οι λιμοί, οι ξένες κυριαρχίες: σε κάθε δοκιμασία, ο λαός βρήκε στην πίστη του τη δύναμη να αντισταθεί. "Ο Άγιος Σπυρίδων βγαίνει από την εκκλησία του και γυρίζει για να βοηθήσει εκείνους που τον επικαλούνται", λέει η παράδοση που κατέγραψε ο Νικόλαος Πολίτης.
Από την Κύπρο στην Κωνσταντινούπολη, από τη Βυζαντινή πτώση στην Κέρκυρα
Η ιστορία του λειψάνου είναι η ιστορία των μεταναστεύσεων και των προσφυγιών που χαρακτηρίζουν τον ελληνισμό. Όταν οι Άραβες επιτέθηκαν στην Κύπρο τον 7ο αιώνα, το λείψανο μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Μετά την άλωση της Πόλης το 1453, ο Έλληνας μοναχός Γεώργιος Καλοχαιρέτης το έσωσε και το έφερε στην ενετοκρατούμενη Κέρκυρα.
Αυτή η διαδρομή αντικατοπτρίζει τις περιπέτειες ενός λαού που, παρά τις συνεχείς δοκιμασίες, διατήρησε την ταυτότητά του και τις αξίες του. Η οικογένεια Βούλγαρη, που στέγασε αρχικά το λείψανο, και η μετέπειτα ίδρυση του σημερινού ναού στην περιοχή Καμπιέλλο, δείχνουν πώς η κοινότητα οργανώθηκε για να προστατεύσει αυτό που θεωρούσε ιερό.
Η σύγχρονη σημασία μιας αρχαίας παράδοσης
Σήμερα, που η υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Δένδιας θα παραστεί στη Θεία Λειτουργία, αξίζει να αναρωτηθούμε: τι σημαίνει αυτή η λαϊκή συρροή για τη σύγχρονη κοινωνία; Οι φιλαρμονικές που παρελαύνουν στα καντούνια, τα κόλλυβα που φέρνουν οι πιστοί, τα "λιωμένα παπούτσια" του Αγίου που αλλάζουν συχνά οι Κερκυραίοι, είναι σύμβολα μιας ζωντανής αλληλεγγύης.
Σε μια εποχή που η κρίση και η αβεβαιότητα πλήττουν τις λαϊκές στρώματα, η παράδοση του Αγίου Σπυρίδωνα υπενθυμίζει ότι η συλλογική αντίσταση και η αλληλεγγύη μπορούν να νικήσουν κάθε δυσκολία. Οι τέσσερις ετήσιες λιτανείες - στις 11 Αυγούστου, 12 Δεκεμβρίου, την πρώτη Κυριακή Νοεμβρίου και την Κυριακή των Βαΐων, καθώς και το Μεγάλο Σάββατο - δεν είναι απλώς θρησκευτικές τελετές, αλλά εκδηλώσεις λαϊκής ενότητας.
Όπως έλεγαν οι παλιοί, "από του Αγίου Σπυρίδωνα και μετά η μέρα μεγαλώνει σπυρί-σπυρί". Ίσως αυτό να είναι το μήνυμα που χρειάζεται σήμερα η Ελλάδα: ότι ακόμα και στις πιο σκοτεινές στιγμές, το φως της ελπίδας και της αντίστασης μεγαλώνει σταδιακά, αλλά σταθερά.